بركت در زندگى(۱)

بركت در زندگى

نویسنده : حسن بنداد

مقدمه
خداوند در مطلع سوره مُلْك مى فرمايد :
{ تبارك الذي بيده الملك وهو على كل شيء قدير }خجسته و داراى بركات بسيار است ، آن كسى كه فرمانروايى جهان هستى، و حكومت آسمانها و زمين ، از آن اوست و او بر هر چيزى تواناست.
در سوره أعراف مى فرمايد: { ألا له الخلق و الأمر تبارك الله رب العالمين } آفرينش و فرمان تنها از آن الله است. شكوهمند و والا مقام است خداوندى كه پروردگار جهانيان است.
– واژه تبارك خاص الله تعالى است يعنى غير از او بدان مُتَّصف نمى شود و اتفاقاً اين واژه در لغت عرب از افعال غير متصرف است يعنى مضارع و أمر آن استعمال نشده است.

تعريف بركت
بركت به لحاظ لغوى به معناى زيادت ، رشد و نمو، وبه معناى توسعه و ثبوت خير فراوان الهى در شيء، (١) خواه حسى باشد يا غير حسى .
تبريك يعنى دعا كردن به بركت ، وتَبرُّك يعنى جلب بركت (٢) از خدا با شىء مبارك ، مثل قرآن .
بركت از نگاه اصطلاحى بر زيادت فضل و پاداش ، وتوسعه خير و خوبيها إطلاق مى شود .
با توجه به اين معانى، صفت مبارك بودن بر انسانى مى توان اطلاق نمود ، كه حضور او در عرصه هاى زندگى مايه پيشرفت و توسعه باشد و نفع كثير و پر دوامى از سوى او عايد مردم و جامعه بشود .
آرى پيغمبران الهى و ياورانشان از صديقين و شهدا و صالحين در طليعه قافله انسانهاى مبارك اند. زيرا پيام حيات بخش يكتاپرستى و تعاليم ارزشمند اسلامى – كه سرشار از خير و نيكى است – به گوش جهانيان رسانيده و با تطبيق عملى آن در سيرت و سلوك ، عزت و اقتدار جوامع بشرى را به ارمغان آوردند.

مفهوم بركت
بركت فضل ويژه الهى است؛ كه اگر در فكر وانديشه قرار گرفت آن را روشن و رشيد مى گرداند. و هر گاه در روح و روان آدمى جاى گرفت آن را پاك و مهربان مى گرداند ، و اگر در بدن انسان استقرار يافت سلامتى بدان خواهد بخشيد ، و اگر در ثروت و دارايى نهاده شد آن را گسترش داده و از بلاها و زيانها، مصون مى دارد.
بركت توفيق خاص الهى است كه اگر در نسل و ذريه گذاشته شد آنان را صالح و مصلح مى گرداند. واگر در اوقات زندگى و عُمر آدمى قرار يافت آن را مفيد و فراگير مى كند. البته بركت در عُمر لزوماً به سپرى كردن سالهاى متمادى نيست. چرا كه چه بسا افرادى مى توان يافت كه فقط مختصر عمرى در قيد حيات بوده ، بيش از چهل پنجاه سال عمر نكرده اند، اما با عنايت خداوند و پس از آن با همت والاى خويش، زندگى پر خير و بركت تقديم نموده و از مفاخر تاريخ اسلام به شمار مى آيند. در مقابل افرادى به وفور مى يابى كه يك قرن عُمْر سپرى نموده، اما هيج نام نيكى از خود به يادگار باقى نگذاشته اند. به قول شاعر:

دلا فرزانگی کردن مهم است           خدا را بندگی کردن مهم است
چه مدت زندگی کردن مهم نیست       چگونه زندگی کردن مهم است

منبع بركت
طبق حديث : البركة من الله (٣) ، اصل و منشأ بركت در زندگى ، از سوى الله است . به همين دليل مجرد بَسْملِه (بِسْم الله گفتن) و آغاز نمودن كارها با نام و ياد خدا، بركت زا و توسعه آفرين است و سبب دفع ضررها و آفتهاى حسى و معنوى مى شود.
بدون شك هر كسى كه به الله متصل شود و به طور نيك و شايسته وى را بندگى نمايد؛ تابشى از جلال و جمال ذات مبارك بارى تعالى ، زندگيش را فرا خواهد گرفت و به انسانى عظيم و پر خير و بركت تبديل خواهد شد.

ابعاد شخصيتى انسان هاى مبارك
– يكى از برجسته ترين شاخص هاى شخصيتى انسان هاى مبارك ؛ خير انديشى، خيرخواهى ، و ترويج فرهنگ خير رسانى به جامعه است. به همين دليل ، پيامبر خدا عيسى (ع) در قرآن كريم به عنوان انسانى مبارك معرفى شده است. زيرا وى كليد خير و قفل شر بود . زندگيش سراسر خير و نيكى بود. با لطف و محبت، مردم را به سوى بندگى الله فرا مى خواند، گره هاى مردم را مى گشود و درد و رنجهاى جامعه را درمان مى بخشيد. { وجعلني مباركاً أينما كنت و أوصاني بالصلاة و الزكاة ما دمت حياً }.(٤)
در نقطه مقابل ، افراد شوم و نامباركى هستند كه خير و خوبى را تنها از آن خود دانسته ، و حق و حقيقت را تنها در انحصار خود مى پندارند. مردم اميدى به خيرشان ندارند وليكن از شرِّشان كسى در أمان نيست. نه تنها همت خدمت به جامعه را ندارند بلكه در مسير توسعه و تعالى جامعه سنگ اندازى نموده و شخصيتهاى دلسوز و افراد توانمند جامعه را تخريب مى نمايند. زيرا توهم مى كنند كه موفقيت و پيشرفت ديگران به مثابه شكست و ناكامى خودشان است .
رسول أكرم (ص) مى فرمايند: إنَّ شرَّ الناس منزلةً عند الله يومَ القيامة مَنْ تَرَكَهُ الناسُ اتقاءَ شرِّهِ. (٥) همانا بدترين و منحوس ترين مردم در روز قيامت كسى است كه به خاطر آزار و اذيتش ، به خاطر فحاشى و بدكاريهايش، مردم از او فاصله بگيرند.
– يكى ديگر از أوصاف انسانهاى مبارك ؛ درون پاكى و خوش فكرى است . بدين معنا كه آنان از قلب صالح و عقل ناصح و روشن برخوردارند، و در يك كلام هم صالح اند و هم مصلح ، و جامعه را به سمت و سوى اصلاح قلوب و تنوير عقول فرا مى خوانند. { إن أريد إلا الإصلاح ما استطعت و ما توفيقي إلا بالله عليه توكلت واليه أنيب}(٦)
انسان هاى مبارك تنها براى خود زندگى نمى كنند. بلكه باور به رشد همگانى و توسعه همه جانبه داشته و براى امت اسلامى و كل جامعه انسانى زندگى زيبا و پويا مى آفرينند.

الناسُ للناسِ ما دامَ الوفاءُ بهم       والعُسرُ و اليُسرُ أوقاتٌ و ساعات
وأكرمُ الناسِ ما بين الوَرى رجلٌ          تُقضَىٰ على يده للناس حاجات
لا تَقطعنَّ يدَ المعروفِ عن أحدٍ       ما دمتَ تَقدرُ والأيامُ تاراتُ
واذكرْ فضيلةَ صُنع اللهِ اذ جُعِلت         إليك لا لَكَ عند الناس حاجاتٌ
قد مات قومٌ و ما ماتت فضائِلُهم          وعاشَ قومٌ و هم فى الناسِ أمواتٌ

اما انسانهاى نا مبارك و بدشگون ، بيمار دلانى هستند كه از زاويه تنگ و تاريك كوته فكرى و بى تقوايى ، به عالم پيرامون خويش مى نگرند و نهايتاً مردم و جامعه را آن گونه مى پندارند كه خود در درون دارند !! به قول شاعر:

والذي نفسُه بغيرِ جمالٍ      لا يَرَى في الوجودِ شيئاً جميلاً
أيُّ هذا الشاكي و ما بك داءٌ     كُنْ جميلاً ترى الوجودَ جميلاً (٧)

_____________________________

منابع :

(١) جلاء الأفهام (٣٠٦/١ )
(٢) المفردات (١١٩/١) لسان العرب(٣٨٧/١)
(٣) روايت امام بخارى
(٤) سوره مريم آيه٣١
(٥) روايت بخارى و مسلم
(٦) سوره هود آيه ٨٨
(٧) إيليا أبو ماضي