۱۰۱ پیشنهاد برای مدیران و مربیان مکتبخانه ها(۳)

۱۰۱ پیشنهاد برای مدیران و مربیان مکتبخانه ها

نویسنده : خالد کوهی نژاد

۳۱- پیشنهاد اول برای پروژه عمل:

مدیر، قرآن آموزان را در یک روز مشخص در هفته جمع می نماید و متناسب با سنشان از آنها می خواهد که روزانه یک کار نیک مشخص یا کاری که باعث تزکیه نفس می شود را انجام دهند. حداقل میزانی که باید در هر روز این کار را انجام دهند نیز بیان می کند. بعد از یک هفته از آنها می خواهد درصد موفقیتی که در انجام کار واگذار شده را داشته اند، بنویسند و بدون ذکر نامشان در یک جعبه بیندازند، مدیر آنها را بررسی می کند و معدل را روی وایت برد می نویسد. چندین هفته این کار ادامه پیدا می کند تا اینکه معدل این کار خوب در بین قرآن آموزان به میزان مناسبی می رسد. وقتی این کار در دل آنها نهادینه شد، مدیر انجام کار بعدی را پیشنهاد می کند. برای مثال( مدیر روز دوشنبه شاگردان را جمع می کند و از آنها می خواهد که روزانه ده دقیقه از وقتشان را به گفتن ذکر اختصاص دهند و بعد از یک هفته یعنی روز دوشنبه بعد، هر شاگرد نتیجه را در جعبه بیندازد، محمد فقط ۳ روز به اندازه ۱۰ دقیقه ذکر کرده است و در روزهای دیگر هفته فراموش کرده ذکر کند پس روی کاغذ می نویسد ۳قسمت از ۷قسمت و یا  تقریبا ۴۵ درصد، علی می نویسد ۶۰درصد،و… وقتی مدیر معدل همه درصد هایی که در جعبه انداخته شده را می گیرد، جواب ۳۰ درصد می شود، در هفته های بعد نیز همین کار را تکرار می کنند تا اینکه معدل ۱۰ دقیقه ذکر کردن در روز در بین قرآن آموزان به هفتاد برسد، سپس پیشنهاد بعدی که روزی ۴ صفحه قرآن خواندن است را می دهد….).

۳۲- پیشنهاد دوم برای پروژه عمل:

مدیر از شاگردان می خواهد که کارهای نیکی که در طول هفته انجام داده اند را در چند بند نوشته و با ذکر نامشان در یک روز مشخص در جعبه بیندازند، کم کم سراغ مرحله بعدی می رود و به آنها می آموزد که باید کارهایشان را فقط به خاطر خدا انجام دهند، پس اینگونه می گوید: بچه ها بیایید کارهایی خوبی که در طول هفته انجام می دهیم را در جعبه بیندازیم، بدون اینکه اسم خودمان را بنویسیم، چون ما از امروز تصمیم گرفتیم همه کارهای خوبی که انجام می دهیم فقط به خاطر خشنود کردن خدا باشد. مدیر همه کارهایی خوبی که نوشته شده را با حذف کارهای تکراری در جمع می خواند تا هم کسی که نوشته و هم دوستانش به کارهای خوب تشویق شوند و کارهای خوب جدید یاد بگیرند،  یک اسم زیبا برای جعبه انتخاب می کند و روی جعبه می نویسد. برای مثال جعبه بهشتی، جعبه کارهای خوب و…

۳۳- پیشنهاد سوم برای پروژه عمل:

مدیر از شاگردان می خواهد که تمام کارهای بدی که دیگر نمی خواهند انجام دهند را در یک کاغذ بنویسند، سپس یک جعبه می آورد، روی آن جعبه نوشته شده کارهای بدی که خدا دوست ندارد، از بچه ها می خواهد که کاغذ هایشان را در آن بیندازند سپس با همکاری بچه ها آن جعبه را می سوزاند یاهم طی یک مراسم خاک سپاری باشکوه، جعبه را در زیر خاک دفن می کنند.

۳۴- پیشنهاد چهارم برای پروژه عمل:

قرآن آموزان یک دفترچه کوچک داشته باشند، تاریخ هر روز را بالای هر صفحه بنویسند، اگر در روز مرتکب یک گناه شدند و یا کار بدی انجام دادند، در صفحه همان روز یک منفی بنویسند و اگر ثواب یا کار خوبی انجام دادند یک مثبت بنویسند و قبل از خواب اعمال خودر را محاسبه کنند. این کار باعث رشد تقوا در آنها می شود.

۳۵- پیشنهاد پنجم برای پروژه عمل:

قرآن آموزان یک کتابچه اذکار داشته باشند و برای انجام هر کاری ذکر مربوط به آن را بخوانند، انجام این کار باعث می شود پیوسته به یاد خدا باشند.

۳۶- تا جایی که ممکن است به هر یک از قرآن آموزان(با در نظر گرفتن توانشان) مسئولیتی واگذار گردد. و حتی اگر همه ی نیازها اشباع شود، مسئولیت هایی جدیدی ساخته شود تا قرآن آموزان در انجام آنها سهیم باشند. این کار ۳ فایده مهم دارد:

۱- زمینه مسئولیت پذیر شدن آنها در آینده فراهم می شود.۲-وقتی کارها تقسیم شود، با کیفیت و سرعت بالاتری انجام می شود.۳- تعلق قرآن آموزان به مکتبخانه بیشتر می شود.

۳۷- در جلسه اولیاء و مربیان فرمی که تهیه می شود باید در آن سوالات دقیقی موجود باشد که میزان رضایت والدین را در زمینه های مختلف آشکار سازد، همچنین در همان فرم از اولیا خواسته شود که انتقاد و راهکارهای خود را بنویسند.

۳۸- شماره تلفن اولیاء در کامپیوتر یا پرونده بایگانی شود و کاملا در دسترس باشد.

۳۹- مکتبخانه یک شماره تلفن ثابت یا شماره موبایل داشته باشد، در جلسه افتتاحیه شماره ها کپی شده و در دسترس اولیاء قرار گیرد، بهتر است که مسئول روابط عمومی یا مدیر، تمام وقت جواب گو باشد و اگر نمی تواند در زمان های اداری یا زمان های مشخص شده جواب گو باشند در همان کاغذی که شماره تلفن نوشته شده، زمان پاسخگویی نیز قید شود.

۴۰- از اولیاء خواسته شود که برای پیگیری درس فرزندشان پیوسته با مکتبخانه در ارتباط باشند، همچنین از آنها در امورات مورد نیاز همکاری خواسته شود و در روز اختتامیه از هر دو گروه تقدیر شود.

۴۱- مسئول روابط عمومی با سامانه پیامکی یا لیست انتشار و…..در ایام خاص پیام های مربوط به آن روز ها، مثل پیام تبریک روز عیدفطر یا پیام تسلیت برای حوادثی که رخ می دهد مثل فاجعه پلاسکو را بفرستد. و همچنین اولیاء را در جریان مراسم و برنامه هایی که از طرف مدرسه برگزار می شود، قرار دهد.

۴۲- وجود چند لیست برای زمانی که بازدیدکنندگان، خیرین، اولیاء و.. به مکتبخانه می آیند و می خواهد اوضاع را بسنجند، مناسب است.

۱- لیست فعالیت های در حال انجام۲- لیست فعالیت هایی که قرار است انجام شود.۳- لیست نیازمندی ها.۴-لیست اسامی مربیان به همراه اطلاعاتی از قبیل میزان تحصیلات، تخصص، سابقه کاری و دوره هایی که شرکت کرده اند….۵- لیست اسامی همه قرآن آموزان با درج سن و تحصیلات و گاها وضعیت مالی و آموزشی آنها.

۴۳- کمیته های مورد نیاز مثل کمیته های فرهنگی، آموزشی، بهداشت، ورزش، روابط عمومی و… تشکیل گردد و مسئولیت آنها را یک یا دو نفر از مربیان برعهده گیرند، طی جلساتی، وظایف هر کمیته مشخص و در تابلو اعلانات قرار داده شود، تا مراجعین بدانند در هر زمینه ای به مسئولین مربوطه مراجعه کنند.

۴۴- مسئول کمیته آموزش باید در جریان وضعیت درسی تمام قرآن آموزان باشد، شاگردان باهوش و زرنگ را تشویق و علل ضعف درسی شاگردان ضعیف را بررسی و اصلاح نماید،  از شاگردان ممتاز برای حل مشکل شاگردان ضعیف استفاده کند، همچنین از وسایل کمک آموزشی مدرن و سنتی، کلاس های ویژه و ….بهره جوید. مسئول آموزش، وظیفه نظارت بر تدریس و سیستم آموزشی را بر عهده دارد.

۴۵- مسئول کمیته فرهنگی باید در عیب یابی، اصلاح و رشد وضعیت معنوی بکوشد. او با در نظر گرفتن موقعیت مکتبخانه می تواند، از منابع مختلفی استفاده کند برای مثال:( سخنرانی مشایخ بزرگ، قرائت های دلنشین، اشعار و سروده های پربار،فعال کردن پروژه عمل ، کلیپ ها و فیلم های تاثیر گذار و….) او باید معضلات معنوی موجود را بیابد و بهترین طرح ها را به عنوان پادزهر ارائه دهد. همچین بحث آداب معاشرت یا ادراک اجتماعی شاگردان به کمیته فرهنگی برمی گردد.

۴۶- مسئول کمیته بهداشت، مسئول بررسی نظافت فردی قرآن آموزان و نظافت عمومی محیط مکتبخانه است. در مواقع مورد نیاز یا در روزهای مشخص مثل پنج شنبه با هماهنگی مدیر، محیط مکتبخانه را به چند قسمت تقسیم کرده، و هر قسمت را به گروهی می سپارد.

۴۷- مسئول کمیته ورزشی باید اهل ورزش باشد و با رشته های مختلف ورزشی آشنایی نسبی داشته باشد. او باید تاجایی که امکان دارد همه را با در نظر گرفتن اختلاف سلایقشان در ورزش سهیم کند تا کسالت و تنبلی را از محیط آموزشی دور گرداند. برای هر کلاس یک تیم فوتبال تشکیل دهد و هر مکتبخانه یک تیم منتخب داشته باشد تا با تیم های منتخب مکتبخانه های دیگر مسابقه بدهند، برای کسانی که فوتبال بازی نمی کنند مسابقات دیگری راه بیندازد مثل ( تنیس، بدمینتون، شطرنج،دو استقامت، دو صد متر،شنا، درازنشست، بارفیکس…). مسئول کمیته ورزشی با هماهنگی مدیر می تواند در ساعت های غیر اداری برای بچه ها برنامه های ورزشی داشته باشد.  ورزش از دو جهت بسیار مهم است: ۱- ارتقای روحیه و نشاط قرآن آموزان ۲- جذب قرآن آموز از طریق ورزش. اما این نکته قابل توجه است که مسئول ورزش نباید اجازه دهد ورزش اولویت اول بچه ها قرار گیرد، بلکه ورزش وسیله ای در راستای رسیدن به اهداف مکتبخانه و نشاط آفرینی باشد. چون عقل سالم در بدن سالم است.

۴۸- مسئول روابط عمومی، سخنگو و همچنین پل ارتباطی مردم و مکتبخانه است. یکی از وظایف مهم او این است که با تعامل شایسته و بیان منافعی که این سیستم برای فرزندان جامعه دارد، تصور مثبت و خوبی را از مکتبخانه در ذهن مردم به وجود آورد. او باید نگاه ها و تصورات منفی در بین مردم را بررسی کرده و به مسئولین انتقال دهد، اگر مشکل در سیستم مکتبخانه است حل شود و اگر مشکلی وجود ندارد و نگاه های منفی به خاطر شایعات و سخنان نادرست است، روشنگری کند. مسئول روابط عمومی علاوه بر ارتباط خوب با مردم و اولیاء، باید با هماهنگی امام جمعه، خدمات علمی و تربیتی مکتبخانه را به جامعه منتقل کند و از امکانات مختلف بهره جوید.( سی دی ها ، بروشور هایی کاربردی، دعوت مشایخ برای پاسخ گویی به سوالات و حل معضلات دینی موجود، سایت، شبکه های اجتماعی و…).

۴۹- تشکیل گروه درسی باعث حل مشکل سردرگمی و کلافه شدن شاگردان می شود. همچنین خدمات متقابل علمی و تولید ایده را در بر دارد. یک نفر از شاگردان قوی تر سرپرست گروه می شود و با جمع کوچکی از همکلاسی های خود برخی درس ها را با هم کار می کنند.

۵۰- مدیر می تواند گروه های موضوعی در مکتبخانه راه بیندازد. به این شکل که همه کسانی که در مجموعه مکتبخانه به احکام و فقه علاقه دارند از همه کلاس ها عضو گروه احکام شوند و همچنین گروه تجوید، تفسیر، حدیث و….. . هر گروه در زمینه مربوطه، مطالب مفید و کاربردی را پیدا کند و از طریق بروشور یا سخنگوی گروه در اختیار کل مجموعه بگذارند. انتخاب سخنگو باید به صورت چرخشی باشد تا همه توانایی صحبت کردن را در خود تقویت کنند.

۵۱- تقسیم بندی و نام گذاری گروه ها به گروههای ضعیف و قوی، خوب و بد اشتباه است.