در سایه سار ایمان(۸)

فایده ایمان

نوشته : فرزان خاموشی

کسی که ملازم و همراه ایمان باشد از فواید زیادی برخوردار خواهد شد. و این فایده نه فقط در زندگی آخروی بلکه در زندگی دنیا هم خود را نشان می دهد. و این نفع و فایده در زندگی شخصی و اجتماعی فرد و در کسب فضائل و اخلاق و رفتار اجتماعی و فردی بروز می کند. کسی که از ایمان برخوردار باشد خداوند به برکت آن ایمان، خیرات و برکات خودش را از آسمان و زمین بر او نازل می کند آنچنان که خداوند در این مورد فرموده اند: وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ وَلَكِن كَذَّبُواْ فَأَخَذْنَاهُم بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ (اگر مردمان اين شهرها و آباديها ( به خدا و انبياء ) ايمان مي‌آوردند و ( از كفر و معاصي ) پرهيز مي‌كردند ،  ( درگاه خيرات و ) بركات آسمان و زمين را بر روي آنان مي‌گشوديم ( و از بلايا و آفات به دورشان مي‌داشتيم ) ولي آنان به تكذيب ( پيغمبران و انكار حقائق ) پرداختند و ما هم ايشان را به كيفر اعمالشان گرفتار و مجازات نموديم ( و عبرت جهانيانشان كرديم )) [سوره اعراف آیه ۹۶] و در سوره مائده آیه ۶۵-۶۶ در مورد اهل کتاب می فرمایند :وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْكِتَابِ آمَنُواْ وَاتَّقَوْاْ لَكَفَّرْنَا عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلأدْخَلْنَاهُمْ جَنَّاتِ النَّعِيمِ – وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُواْ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَيهِم مِّن رَّبِّهِمْ لأكَلُواْ مِن فَوْقِهِمْ وَمِن تَحْتِ أَرْجُلِهِم مِّنْهُمْ أُمَّةٌ مُّقْتَصِدَةٌ وَكَثِيرٌ مِّنْهُمْ سَاء مَا يَعْمَلُونَ (و اگر اهل كتاب ( اعم از مسيحيان و يهوديان ، به جاي دشمنانگي و تباهكاري ، به اسلام بگروند و ) ايمان بياورند و پرهيزگاري پيشه كنند ، گناهانشان را مي‌زدائيم ( و زشتيها و پلشتيهاي گذشته ايشان را مي‌بخشيم ) و آنان را به باغهاي پرنعمت بهشت داخل مي‌سازيم- و اگر آنان به تورات و انجيل ( اصلي و دست‌نخورده ) و بدانچه كه از سوي پروردگارشان ( به نام قرآن ) بر آنان نازل شده است عمل بكنند ( و در ميان خود قوانين الهي را پياده كنند و برپاي دارند ) از بالاي سر خود و از زيرپاي خود ( و از هر سو ، غرق در نعمت شده و از آسمان و زمين ) روزي خواهند خورد .  ( اهل كتاب همه يكسان نيستند ) جمعي از آنان عادل و ميانه‌روند ( و به اسلام مي‌گروند و به محمّد ايمان مي‌آورند ) ولي بسياري از ايشان ( نااهل و كج‌روند و ) بدترين كاري را انجام مي‌دهند .‏) ‏

و همچنین ایمان دارای نفع و فایده است در روز قیامت وقتی اهل ایمان مشاهد می کند که اهل کفر در خسران و زیان هستند. اما بعضی انسانها هستند که دوست ندارند از ایمان استفاده ببرند و از فرصتی که در اختیار دارند و عمری و وقتی که خداوند به آنها ارزانی کرده بهره نمی برند مگر زمانی که مرگ را در جلوی چشمان خود می بینند و فرصت را از دست می دهند و در آن هنگام در ایمان بسته خواهد شد و خداوند در هنگام مرگ هیچ عملی را قبول نمی کند. در این هنگام و وقت است که اهل کفر به سوی ایمان می آیند اما این ایمان آوردنشان نفعی و سودی برای آنها نخواهد داشت چرا که در وقت خودش به سوی ایمان نیامده بودند. و این موضوع را خداوند در چندین آیه از آیات قرآن به آن اشاره فرموده است.هَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ أَن تَأْتِيهُمُ الْمَلآئِكَةُ أَوْ يَأْتِيَ رَبُّكَ أَوْ يَأْتِيَ بَعْضُ آيَاتِ رَبِّكَ يَوْمَ يَأْتِي بَعْضُ آيَاتِ رَبِّكَ لاَ يَنفَعُ نَفْساً إِيمَانُهَا لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِن قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمَانِهَا خَيْراً قُلِ انتَظِرُواْ إِنَّا مُنتَظِرُونَ[‏( دلائل متقن بر وجوب ايمان بيان گرديده‌است . پس چرا ايمان نمي‌آورند ؟ ) آيا انتظار دارند كه فرشتگان ( قبض ارواح ) به سراغشان بيايند ؟ يا اين كه پروردگارت ( خودش ) به سوي آنان بيايد ؟ يا پاره‌اي از نشانه‌هاي پروردگارت كه ( دالّ بر شروع رستاخيز باشد ) براي آنان نمودار شود ؟ روزي پاره‌اي از نشانه‌هاي پرودگارت فرا مي‌رسد ( و آنان را به ايمان اجباري وادار مي‌نمايد ) امّا ايمان آوردن افرادي كه قبل از آن ايمان نياورده‌اند ، يا اين كه با وجود داشتن ايمان ( كارهاي پسنديده نكرده‌اند و ) خيري نيندوخته‌اند ، سودي به حالشان نخواهد داشت . بگو : منتظر ( يكي از اين امور سه‌گانه ) باشيد و ما هم منتظر ( نتيجه وعده خدا درباره خود و وعيد او درباره شما ) هستيم .‏] انعام ۱۵۸- وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْفَتْحُ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ/قُلْ يَوْمَ الْفَتْحِ لَا يَنفَعُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِيمَانُهُمْ وَلَا هُمْ يُنظَرُونَ[‏كافران مي‌گويند : اگر راستگوئيد ، اين روز فيصله ( كار ) و قضاوت ( پروردگار در ميان كافران و مؤمنان ) كي خواهد بود ؟ !  ( چرا عذاب استيصال دنيوي ، يا عذاب سرمدي اخروي ، هر چه زودتر فرا نمي‌رسد و دامنگير ما نمي‌شود ؟ ! ) .‏/بگو : در روز فيصله ( كار ) و قضاوت ( پروردگار ، كار از كار مي‌گذرد و ) ايمان آوردن كفّار سودي به حالشان ندارد و ( لحظه‌اي از دست عذاب ) بديشان مهلت داده نمي‌شود .‏] سجده ۲۸-۲۹ -فَلَمَّا رَأَوْا بَأْسَنَا قَالُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ وَكَفَرْنَا بِمَا كُنَّا بِهِ مُشْرِكِينَ/ فَلَمْ يَكُ يَنفَعُهُمْ إِيمَانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنَا سُنَّتَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ فِي عِبَادِهِ وَخَسِرَ هُنَالِكَ الْكَافِرُونَ[هنگامي كه عذاب شديد ما را مي‌ديدند ، مي‌گفتند : به خداي يگانه ايمان داريم و انبازهائي را كه به سبب آنها مشرك بشمار مي‌آمده‌ايم نمي‌پذيريم و مردود مي‌شماريم ./‏امّا ايمانشان به هنگام مشاهده عذاب شديد ما ، بديشان سودي نرسانيده است و نفعي به حالشان نداشته است . اين سنّت و شيوه هميشگي خدا در مورد بندگانش بوده است و كافران بدان هنگام زيانبار شده‌اند .  ( چرا كه سرمايه وجود خود را در بيراهه‌ها هدر داده‌اند و حاصلي جز گناه و رسوائي و عذاب دردناك خدائي فراهم نساخته‌اند ) .]غافر ۸۴-۸۵
خداوند در قرآن از نفع ایمان و فایده ای که برای انسان دارد در قالب داستان قوم یونس برایمان مثال می زند . اهل نینوا در عراق که قوم پیامبر یونس در آنجا بودن در مرحله اول دعوت پیامبر خود را قبول نکردن و لذا خداوند مقرر کرد که بر آنها عذاب بفرستد و در این میان پیامبر یونس هم به قوم خود انذار داده بود و وقتی حضرت یونس قوم خود را رها کرد آنها نشستن و با هم مشورت کردن و تصمیم گرفتن که همگی به پیامبرشان ایمان بیاورند، لذا خداوند هم ایمان آنها را قبول کرد و عذاب را از آنها برداشت، و این شهر بخاطر ایمانشان باعث شد که از عذاب خداوند نجات پیدا کند. که خداوند در آیه ۹۸ سوره یونس به این موضوع اشاره کرده است.
از جمله فواید ایمان می توان به این موارد اشاره کرد:
۱- برخوردار شدن از ولایت خاص خداوند. در این مورد خداوند در قرآن می فرمایند :أَلا إِنَّ أَوْلِيَاء اللّهِ لاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ ‏/الَّذِينَ آمَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ ‏[هان ! بيگمان دوستان خداوند ( سبحان ) ترسي بر آنان ( از خواري در دنيا و عذاب در آخرت ) نيست و ( بر از دست رفتن دنيا ) غمگين نمي‌گردند ( چرا كه در پيشگاه خدا چيزي براي آنان مهيّا است كه بسي والاتر و بهتر از كالاي دنيا است ) .‏/‏( دوستان خداوند ) كسانيند كه ايمان آورده‌اند و تقوا پيشه كرده‌اند .‏یونس آیه ۶۲ و ۶۳
۲ – کسب رضایت و خشنودی خدا وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللّهُ إِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ‏/ وَعَدَ اللّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللّهِ أَكْبَرُ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ[مردان و زنان مؤمن ، برخي دوستان و ياوران برخي ديگرند . همديگر را به كار نيك مي‌خوانند و از كار بد باز مي‌دارند ، و نماز را چنان كه بايد مي‌گزارند ، و زكات را مي‌پردازند ، و از خدا و پيغمبرش فرمانبرداري مي‌كنند . ايشان كسانيند كه خداوند به زودي ايشان را مشمول رحمت خود مي‌گرداند .  ( اين وعده خدا است و خداوند به گزاف وعده نمي‌دهد و از وفاي بدان هم ناتوان نيست . چرا كه ) خداوند توانا و حكيم است .‏/‏خداوند به مردان و زنان مؤمن بهشت را وعده داده است كه در زير ( كاخها و درختهاي ) آن جويبارها روان است و جاودانه در آن مي‌مانند ، و مسكنهاي پاكي را در بهشت جاويدان بدانان وعده داده است ( كه جاي ماندگاري هميشگي و زندگي سرمدي است . از همه مهمتر خداوند خوشنودي خود را بديشان وعده داده است كه ) خوشنودي خدا بالاتر از هر چيز است . پيروزي بزرگ همين است .‏] توبه ۷۱ و۷۲
۳- برخودار شدن از زندگی پاک.   مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ‏[ هركس چه زن و چه مرد كار شايسته انجام دهد و مؤمن باشد ، بدو ( در اين دنيا ) زندگي پاكيزه و خوشايندي مي‌بخشيم و ( در آن دنيا ) پاداش ( كارهاي خوب و متوسّط و عالي ) آنان را بر طبق بهترين كارهايشان خواهيم داد .‏] نحل ۹۷
۴- برخورداری از هدایت خداوند به سوی صراط مستقیم و علم حق و عمل به مقتضای آن علم و در مقابل سختی ها و مصیبتها با صبر و رضایت برخورد کردن. إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمَانِهِمْ تَجْرِي مِن تَحْتِهِمُ الأَنْهَارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ [ ‏بيگمان كساني كه ايمان مي‌آورند و كارهاي شايسته مي‌كنند ، پروردگارشان آنان را به سبب ايمان ( راستين و كارهاي خداپسند ) رهنمودشان مي‌نمايد ( و در دنيا بر ايمان ، استوار و ثابت ‌قدمشان مي‌دارد ، و در آخرت به بهشت نائلشان مي‌فرمايد كه ) جويبارها در زير ( كاخهاي ) ايشان در بهشت خوش و پرناز و نعمت روان است .‏] یونس ۹ –

مَا أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَمَن يُؤْمِن بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ [هيچ واقعه و حادثه‌اي جز به فرمان و اجازه خدا رخ نمي‌دهد ، و هر كس كه به خدا ايمان داشته باشد ، خدا دل او را ( به ثبات و آرامش ، و خوشنودي به قضا و قدر الهي مي‌رساند و ) رهنمود مي‌گرداند ، و خداوند از هر چيزي كاملاً آگاه است .‏] تغابن ۱۱
۵- کسب محبت خدا و در نتیجه ی آن خداوند محبت شخص مومن را در دل بندگانش می اندازد. إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدّاً [‏بي‌گمان كساني كه ايمان مي‌آورند و كارهاي شايسته و پسنديده انجام مي‌دهند ، خداوند مهربان آنان را دوست مي‌دارد و محبت ايشان را به دلها مي‌افكند]. مریم ۹۶
۶- رفعت مقام نزد خداوند و بندگانش. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ وَإِذَا قِيلَ انشُزُوا فَانشُزُوا يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ [ ‏اي مؤمنان ! هنگامي كه به شما گفته شد : در مجالس جاي باز كنيد ، جاي باز كنيد تا خدا در كار شما گشايش دهد ، و هنگامي كه به شما گفته شد : برخيزيد ! برخيزيد . اگر چنين كنيد خداوند به كساني از شما كه ايمان آورده‌اند و بهره از علم دارند ، درجات بزرگي مي‌بخشد .‏] مجادله ۱۱
۷- برخوداری از بشارت خدا به صورت عام که شامل خیر نزدیک و دور  می شود و می فرمایند: نِسَآؤُكُمْ حَرْثٌ لَّكُمْ فَأْتُواْ حَرْثَكُمْ أَنَّى شِئْتُمْ وَقَدِّمُواْ لأَنفُسِكُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَاعْلَمُواْ أَنَّكُم مُّلاَقُوهُ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ [‏زنان شما محلّ بذرافشاني شما هستند ، پس از هر راهي كه مي‌خواهيد به آن محلّ درآئيد ( و زناشوئي نمائيد به شرط آن كه از موضع نسل تجاوز نكنيد ) ، و براي خود ( با انتخاب همسران شايسته و پرورش فرزندان صالح و بايسته ، توشه‌اي ) پيشاپيش بفرستيد ، و از خدا خويشتن را برحذر داريد ( و به هنگام حيض با زنان نزديكي نكنيد و از راهي جز راه بقاي نوع بشر با ايشان زناشوئي ننمائيد ) و بدانيد كه شما او را ملاقات خواهيد كرد ( و از شما درباره اعمال و اقوالتان پرسيده خواهد شد ) ، و مژده بده به مؤمنان ( كه با رعايت حدود دين ، سعادت اخروي و رضايت پروردگار را به دست خواهند آورد ) .‏] بقره ۲۲۳

و در جاهایی این بشارت را مقید کرده مثل قول خداوند در آیه ۲۵ سوره بقره وَبَشِّرِ الَّذِين آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ كُلَّمَا رُزِقُواْ مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقاً قَالُواْ هَذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِن قَبْلُ وَأُتُواْ بِهِ مُتَشَابِهاً وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ[مژده بده به كساني كه ايمان آورده‌اند و كردار نيكو انجام داده‌اند ، اين كه ايشان را است باغهاي ( بهشتي ) كه در زير درختان آن رودها روان است . هرگاه بعضي از ميوه‌هاي آنها بديشان عطاء شود ، گويند : پيشتر اين نصيبمان گشته بود ، و همسان آن را آورده‌اند .  ( چه چنين ميوه‌هائي در جنس و شكل يكي بوده ، ولي طعم و مزه جداگانه‌اي دارند ) . و در آنجا همسران پاك و بي‌عيبي داشته و در آنجا جاويدان خواهند ماند .‏]

و همچنین خداوند برای اهل ایمان بشارت کامل برای هر خیری در نظر گرفته آنجا که می فرماید:

لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَياةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ لاَ تَبْدِيلَ لِكَلِمَاتِ اللّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ [براي آنان در دنيا ( به هنگام مرگ ) و در آخرت ( در هنگامه رستاخيز ) بشارت ( به خوشبختي و نيكبختي ) است . سخنان خدا ،  ( يعني وعده‌هائي كه خدا به پيغمبرانش مبني بر پيروزي و بهروزي و سعادت دو جهان داده است ) تخلّف‌ناپذير است . اين ( چيزي كه در دنيا و آخرت بدانان مژده داده مي‌شود ) رسيدن به آرزو و رستگاري بزرگي است .‏] یونس ۶۴
۸- برخورداری از امنیت در دنیا و آخرت امنیت از خشم و غضب خداوند و امنیت از همه شرها و بدی ها.الَّذِينَ آمَنُواْ وَلَمْ يَلْبِسُواْ إِيمَانَهُم بِظُلْمٍ أُوْلَئِكَ لَهُمُ الأَمْنُ وَهُم مُّهْتَدُونَ[كساني كه ايمان آورده باشند و ايمان خود را با شرك ( پرستش چيزي با خدا ) نياميخته باشند ، امن و امان ايشان را سزا است ، و آنان راه‌يافتگان ( راه حق و حقيقت ) هستند .]انعام ۸۲ و –  وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلاَّ مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ فَمَنْ آمَنَ وَأَصْلَحَ فَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ [‏ما پيغمبران را جز به عنوان بشارت‌دهندگان ( مؤمنان به خير و ثواب ) و بيم‌دهندگان ( كافران از عقاب و عذاب ) نمي‌فرستيم . پس كساني كه ( به دعوت پيغمبران ) ايمان آورند و كار شايسته كنند ، نه ترسي دارند ( از شر و بلائي كه بدانان مي‌رسد ) و نه غمگين مي‌شوند ( از خير و نعمتي كه از دست مي‌دهند ) .‏] انعام ۴۸
۹ – بهره بردن از نصیحتها و پندها.وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَى تَنفَعُ الْمُؤْمِنِينَ [‏پند و اندرز بده ، چرا كه پند و اندرز به مؤمنان سود مي‌رساند ( و كاري مي‌كند كه خدا را فراموش نكنند ، و پيوسته بر ايمان و يقينشان بيفزايند ) .] ذاریات ۵۵