حسادت چشمى حق است و حقيقت- پایانی

حسادت چشمى حق است و حقيقت

نویسنده : حسن بنداد

انواع چشم زخم
اين را هم داشته باشيم كه چشم زخم بر دو نوع است و امكان دارد از سوى انسان باشد يا از سوى جن ، به همين دليل رسول الله از جنيان و از چشم بد انسيان به خدا پناه مى برد.
أم المؤمنين أم سلمه- رضي الله عنها- نقل مى كند
كه پيامبر(ص) دختر بچه اى را ديد كه در صورتش سَفعة ( اثرى از رنگ پريدگى يا اثرى از ضربت شيطان ) بود. پيامبر سفارش داد تا بر او رقيه بخوانند.(١٢) بنابراين احتمال دارد كه منشأ چشم زخم يا چشم انسى باشد يا چشم جنى.
نحوه پيشگيرى و دفع آن
براى مقابله با آسيب هاى احتمالى چشم زخم ، و حفظ کردن خويش از حمله هاى حاسدان بدخواه، روشها و سلاحهاى زير حائز اهميت مى باشند:
١- سلاح توكل:

توكل به خدا و اعتماد به عنايت او، بدين معنا كه فرد باور داشته باشد كه بدون اراده و مشيئت الهى هـيچ اتفاقى رخ نخواهد داد وخداوند محافظ و نگهدار مؤمنان است .
( قل لن يُصيبنا الا ما كتب الله لنا هو مولانا وعلى الله فليتوكل المؤمنون )٥١ / توبه . به قول شاعر:
وإذا العِنايةُ لاحَظَتْكَ عُيُونُها                   نَمْ فالحَوادثُ كُلُّهُنَّ أمانٌ
٢- سلاح استعاذه:

منظور پناه بردن به خدا از شر چشم شوران و حاسدان . پيامبر(ص) مي فرمايد: اسْتَعِيْذوا باللهِ من العَيْنِ.(١٣) بهترين شكل استعاذه در خواندن معوذتين (فلق وناس) تبلور يافته است. لذا رسول أكرم (ص) براى تعويذ، پس از نزول اين دو سوره، به خواندن آن دو اكتفا مى كرد.
٣- سلاح احتياط :

يعنى اينكه إنسان در اظهار نعمتها و موفقيتها، و در به نمايش گذاشتن توانمنديها و زيباييهاى خود، احتياط لازم را رعايت كند به خصوص از كسانى كه بيشتر تحت تأثير چشم زخم قرار مي گيرند مثل كودكان .
از سيدنا عثمان بن عفان روايت مى كنند ؛ زماني كه وى پسر بچه خوشگل و با نمكى را ديد چنين گفت: دَسّمُوا نُونَتَهُ كِيْلا تُصِيبَهُ الْعَيْنُ.(١٤) يعنى چاه زنخدان او را تيره نماييد تا جلب توجه نكند و مورد آسيب چشم زخم قرار نگيرد.
ابن القيم – رحمه الله- مى گويد: هر كس كه مى خواهد از آسيب شور چشمان و حاسدان نجات يابد، لازم است كه حتى الإمكان از آنان فاصله گرفته و نعمتها و موفقيتهاى خويش را از آنان مخفى بدارد. (١٥)
لذا بزرگان از قديم الأيام سفارش کرده اند كه: ( أُستُرْ ذَهَبَكَ وذَهابَكَ و مَذْهَبَك ) يعنى درآمد، هزينه و دينت را مخفى بدار، و دارايى ات را در معرض حسودان بدخواه به نمايش مگذار.
بنا به آنچه مطرح شد، ساير اعمالى كه براى دفع چشم بد انجام مي شود، از قبيل شكستن تخم مرغ، زدن به تخته، دود كردن اسپند، آويزان كردن نمك، و….. از نگاه اسلام خرافاتى بيش نيست.

راهكارهايى براى علاج و درمان
متأسفانه برخى از افراد در هنگام بيماريها و سختيهاى روزگار، در تشخيص راه درمان به بيراهه مي روند و به قصد علاج به ساحران و جادوگران متوسل مي شوند. كه اين خود به مثابه افتادن از چاله به چاه است.
به قول شاعر:
يَقْضِي على المرءِ في أيامِ مِحْنَتِه          حتى يَرَى حسناً ما ليس بالحسن
در روزهاى طاقت فرساى روزگار چنان بر فرد فشار وارد مى شود كه قدرت تشخيص را از دست داده و بد را خوب مى پندارد.

در روايات اسلامى وأقوال علما براى بهبودى از آثار ناگوار چشم بد، أسباب زيادى مطرح شده است كه به طور مختصر به مهمترين آنها اشاره مى شود:
١- استغسال:

يعنى درخواست آب وضو از عاينى كه از سوى او آسيب اتفاق افتاده است ، تا بخشهايى از بدن چشم خورده شستشو شود ، و به اذن خدا شفا يابد.
٢- رجوع به درگاه خدا:

زيرا گناه و دورى از خداوند مي تواند در وقوع مصيبتها و اتفاقات بد، تأثير گذار باشد.( وما أصابكم من مصيبة فبما كسبت ايديكم ويعفو عن كثير ) بنابراين شايسته است قبل از متهم كردن ديگران ، قدرى به بازنگرى و جستجوى درون پرداخته شود و كمبودهاى معنوى خويشتن را با رعايت تقواى الهى، محافظت بر تكاليف دينى و دورى از نافرمانيها، تقويت يابد.

٣- كثرت ياد خدا و مداومت بر تلاوت قرآن:

به ويژه آياتي كه در اين زمينه براى بهبودى مفيد تَر واقع مي شود. مثل سوره فاتحه، آية الكرسى، آخر سوره بقره، سوره اخلاص و معوذتين .
٤- دعا از ته دل :

نيايش و تضرع به درگاه خدا به ويژه در أاوقات اجابت دعا بسيار كارساز و رهگشا است، البته با اين باور كه فقط خدا مي تواند گره ها را بگشايد و دردها را درمان بخشد. قرآن مي فرمايد:
( ام من يجيب المضطر اذا دعاه ويكشف السوء )
٥- پاكسازى دل از حسادت :

خيرخواهى و دل پاكى ، آسودگى خاطر وآرامش درون را به ارمغان مى آورد و فراتر از آن، نيكى كردن به حسود، يكى از بهترين اسباب دفع و رفع حسادت به شمار مى آيد. چرا كه اخلاق، محبت و خيرخواهى را در جامعه تثبيت مي نمايد.
به قول امام شافعى (رحمه الله)
أحسن الى الناس تستعبد قلوبهم       فطالما استعبد الانسانَ إحسانُ
٦- كثرث انفاق به نيت شفا :

پيامبر(ص) مي فرمايد: داوُوامَرْضاكم بالصدقة (١٦) يعنى بيماران خود را با صدقه دادن درمان كنيد.

لُب سخن و چكيده موضوع اين است كه چشم زخم حق است و حقيقت. زيرا در آموزه هاى كتاب خدا و سنت رسول بدان اشاراتى شده و آثار زيانبار آن در واقعيات زندگى محرز بوده و غير قابل انكار است .
لذا حسودان شور چشم بايد مواظب باشند تا مبادا خواسته يا ناخواسته ديگران را مورد آسيب زهر چشم خود قرا ندهند و از اين گونه مردم آزارى دست بكشند. از سوى ديگر كسانى كه خود را در معرض حسادت حسودان مى بينند بايد نگاهى بدور از افراط و تفريط به قضيه داشته باشند و اعتقاد و اعتماد به خدا را سر لوحه زندگى خود قرار دهند و با خواندن اذكار مخصوص خود را بيمه نمايند كه آرام بخشى بس عظيم است.
در پايان ازخداوند سبحان استدعا داريم كه به همگى توفيق عنايت بفرمايد تا بتوانيم متخلق به اخلاق اسلامى شويم. خيرخواه و خير رسان باشيم و از مردم آزارى و آسيب رسانى به ديگران خود را پاكسازى نماييم.

منابع :

(١٢) روايت بخارى و مسلم
(١٣) روايت ابن ماجه و حاكم
(١٤) شرح السنه (١٦٦/١٢)
(١٥) زادالمعاد (١٧٣/٤)
(١٦) روايت بيهقى و طبرانى وأبونعيم