تعامل انسانها با خداوند

نویسنده : فرزان خاموشی

انسانها در نوع تعاملشان با خدا، بسته به دو حالت خوشی و نعمت یا سختی و مصیبت هایی که در زندگی با آن مواجه می شوند می توان به چهار گروه تقسیم کرد :

۱- گروه اول کسانی که خدا را هم در حال خوشی و هم در حال ناخوشی و سختی یاد می کنند برای این گروه فرقی نمی کند آنچه از طرف خدا می آید نعمت باشد یا مصیبت و سختی، هر دو حالت یکسان هست و در هر دو حالت خداوند را فراموش نمی کنند و از او دور نمی شوند خداوند در وصف این گروه وقتی در حال خوبی و خوشی هستند می فرماید :

﴿رِجَالٞ لَّا تُلۡهِيهِمۡ تِجَٰرَةٞ وَلَا بَيۡعٌ عَن ذِكۡرِ ٱللَّهِ وَإِقَامِ ٱلصَّلَوٰةِ وَإِيتَآءِ ٱلزَّكَوٰةِ يَخَافُونَ يَوۡمٗا تَتَقَلَّبُ فِيهِ ٱلۡقُلُوبُ وَٱلۡأَبۡصَٰرُ  ﴾‏(نور/۳۷)

(‏مردانی که بازرگانی و معامله‌ای، آنان را از یاد خدا و خواندن نماز و دادن زکات غافل نمی‌سازد. از روزی‌ می‌ترسند که دل‌ها و چشم‌ها در آن دگرگون و پریشان می‌گردد.‏)

و وقتی در حال سختی و مشکلات هستند می فرماید :   ﴿مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ رِجَالٞ صَدَقُواْ مَا عَٰهَدُواْ ٱللَّهَ عَلَيۡهِۖ فَمِنۡهُم مَّن قَضَىٰ نَحۡبَهُۥ وَمِنۡهُم مَّن يَنتَظِرُۖ وَمَا بَدَّلُواْ تَبۡدِيلٗا  ﴾ (احزاب /۲۳ )
‏(در میان مؤمنان مردانی هستند که با خدا راست بوده‌اند در پیمانی که با او بسته‌اند. برخی پیمان خود را بسر برده‌اند (و شربت شهادت سرکشیده‌اند) و برخی نیز در انتظارند (تا کی توفیق رفیق می‌گردد و جان را به جان آفرین تسلیم خواهند کرد). آنان هیچ‌گونه تغییر و تبدیلی در عهد و پیمان خود نداده‌اند (و کمترین انحراف و تزلزلی در کار خود پیدا نکرده‌اند).‏

۲- گروه دوم کسانی  هستند که نه در حال خوشی و نعمت و نه در حال سختی و بلا به سوی خداوند روی نمی آورند و هیچ گونه ارتباطی با خدا و خالق خود ندارند. خداوند در وصف این گروه می فرماید : ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ سَوَآءٌ عَلَيۡهِمۡ ءَأَنذَرۡتَهُمۡ أَمۡ لَمۡ تُنذِرۡهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ ﴾(بقره / ۶)‏ (‏بی‌گمان کفرپیشگان برای‌شان یکسان است چه آنان را بیم دهی و چه بیم ندهی، ایمان نمی‌آورند.‏)
برای این مجموعه یکسان هست چه با سختی و مصیبت و بلا مواجه باشند و چه نباشند رو به سوی خدا نمی آورند. در جایی دیگر خداوند آنها را متذکر می شود و بر حذر می دارد و انواع سختی ها را در مسیر زندگی شان قرار می دهد، اما باز هم آنان بر راه و روش خود باقی می مانند و عبرت نمی گیرند ، خداوند در آیه ۴۴ سوره انعام به این موضوع اشاره می کند : ﴿فَلَمَّا نَسُواْ مَا ذُكِّرُواْ بِهِۦ فَتَحۡنَا عَلَيۡهِمۡ أَبۡوَٰبَ كُلِّ شَيۡءٍ حَتَّىٰٓ إِذَا فَرِحُواْ بِمَآ أُوتُوٓاْ أَخَذۡنَٰهُم بَغۡتَةٗ فَإِذَا هُم مُّبۡلِسُونَ﴾(انعام/۴۴) ‏ (‏هنگامی که آنان فراموش کردند آنچه را که بدان متذکر و متّعظ شده بودند (و آزمون ناداری و بیماری کارگر نیفتاد، آزمون دیگری جهت بیداری ایشان به کار بردیم و) درهای همه چیز (از نعمتها) را به رویشان گشودیم تا آن گاه که (کاملاً در فراخی نعمت غوطه‌ور شدند و) بدانچه بدی‌شان داده شد، شاد و مسرور گشتند (و باده ثروت و قدرت ایشان را گرفت و سرمست و مغرور شدند و ناشکری کردند و) ما به ناگاه ایشان را بگرفتیم (و به عذاب خود مبتلا کردیم) و آنان مأیوس و متحیر ماندند (و به‌سوی نجات راه نبردند).
۳- گروه سوم کسانی هستند که خداوند را فقط در حال سختی و مشکلات یاد می کنند و به سوی او روی می آورند، خداوند در وصف این گروه می فرماید :

﴿وَإِذَا مَسَّ ٱلۡإِنسَٰنَ ٱلضُّرُّ دَعَانَا لِجَنۢبِهِۦٓ أَوۡ قَاعِدًا أَوۡ قَآئِمٗا فَلَمَّا كَشَفۡنَا عَنۡهُ ضُرَّهُۥ مَرَّ كَأَن لَّمۡ يَدۡعُنَآ إِلَىٰ ضُرّٖ مَّسَّهُۥۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلۡمُسۡرِفِينَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ﴾ ‏(یونس / ۱۲) (‏هنگامی که به انسان ناراحتی و بلائی می‌رسد (که نه خود و نه دیگران نمی‌توانند آن را دفع و چاره کنند)، چه بر پهلو خوابیده، و چه نشسته، و چه ایستاده باشد (برای رفع مشکل) ما را به کمک می‌خواند. امّا هنگامی که ناراحتی و بلائی را (که در مقابل آن درمانده بود) از او به دور داشتیم، آن چنان راه (سابق) خود را در پیش می‌گیرد (و خدای را باز هم فراموش می‌کند) که انگار ما را برای دفع محنتی که بدو رسیده است به فریاد نخوانده است (و اصلاً ضرر و زیانی متوجّه او نبوده و بلائی بدو دست نداده است. آری! همیشه) این چنین اعمال اسرافگران در نظرشان آراسته شده است (و تکرار گناه از قباحت آن کاسته است، و اهریمن نابه کار باطل را برای آنان حق جلوه داده است).
۴- گروه چهارم کسانی هستند که خدا را فقط در حال خوشی می شناسند و تنها در این حالت به او روی می آورند که در وصف این گروه نیز خداوند می فرمایند : ﴿وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَعۡبُدُ ٱللَّهَ عَلَىٰ حَرۡفٖۖ فَإِنۡ أَصَابَهُۥ خَيۡرٌ ٱطۡمَأَنَّ بِهِۦۖ وَإِنۡ أَصَابَتۡهُ فِتۡنَةٌ ٱنقَلَبَ عَلَىٰ وَجۡهِهِۦ خَسِرَ ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةَۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡخُسۡرَانُ ٱلۡمُبِينُ  ﴾ (حج /۱۱) (‏بعضی از مردم هم، خدا را در حاشیه و کناره می‌پرستند (و دارای عقیده سستی هستند. ایمان‌شان بر پایه مصالح‌شان استوار است، و لذا) اگر خیر و خوبی بدی‌شان برسد، به سبب آن شاد و آسوده خاطر و (بر دین) استوار و ماندگار می‌شوند، و اگر بلا و مصیبتی بدی‌شان برسد، (به سوی کفر برمی‌گردند و) عقب‌گرد می‌کنند. بدین ترتیب هم (آرامش ایمان به قضا و قدر و مدد و یاری خداوند را در) دنیا و هم (نعمت و سعادت) آخرت را از دست می‌دهند، و مسلّماً این زیان روشن و آشکاری است (که انسان هم دنیا و هم آخرتش بر باد فنا رود).‏

از میان این چهار گروه فقط گروه اول و سوم در نزد خداوند از منزلت و جایگاهی ویژه برخوردارند و از بین این دو گروه نیز ، گروه اول که خداوند را در همه حال بندگی می کنند برتری و منزلت بیشتری دارند.

 خداوند همگی ما را از جمله بندگانی قرار دهد که در همه حال، او را بندگی می کنند و در هیچ حالت و لحظه ای  او را فراموش نمی کنند.